مرثیه آدانا
ترجمه و آوانویسی از گارگین فتائی
.
به درخواست دوست دانشمند گرامی ، روان شناس و زبان شناس جناب مهدی قربانیان ، یکی از معروف ترین مرثیه های ارمنی را که تبدیل به ترانه ای بسیار مشهور شده و در واقع در صدد شرح نابودی کامل یکی از شهرهای باشکوه و دارای تمدن باسابقه ارمنستان غربی یعنی شهر آدانا در زمان قتل عام ارامنه در عثمانی می باشد را در اینجا آورده ام
ابتدا متن ارمنی بعد آوانویسی انگلیسی و سپس ترجمه به فارسی.
البته هر جا که نام آدانا یا ملت ارمنی و یا تمدن کیلیکیه آمده من به طور کلی آن را شهر یا تمدن و ملت ترجمه کرده ام تا این مرثیه جنبه عمومی تر پیدا کند .
این مرثیه و تذانه به زبان خود اهالی آدانا یعنی ارمنی غربی است که با ارمنی شرقی که مورد تکلم ارامنه ایران و ارمنستان و گرجستان است تفاوتهایی در لهجه و برخی کلمات دارد.
.
متن ارمنی
ԱՏԱՆԱՅԻ ՈՂԲԸ
.
Կոտորածն անգութ, հայերը թող լան,
Անապատ դարձաւ շքեղ Ատանան.
Կրակն ու սուրը եւ անխիղճ թալան
Ռուբինեանց տունը ա՜խ, ըրին վերան։
.
Ալ մի տար լոյսդ պայծառ արեգակ,
Լուսին, շուրջ կապէ դուն սուգի մանեակ,
Անցաւ մեր րեկրէն հարաւի խորշակ,
Չորցուց, թորմեցուց ծառ-ծաղիկ համակ:
.
Րոպէ մը չ՚անցաւ ու հայոց խեղճեր,
Ինկան սուրին տակ խուժանին ահեղ,
Ժամեր ու դպրոցք բոցի մէջ կորան,
Բիւրաւոր հայեր անխնայ մեռան։
.
Պարապ էր աւա՜ղ, հարուստ Ատանան,
Մոխիր էր դարձէր ամբողջ Կիլիկիան.
Միայն ապրեցաւ Հաճընը սիրուն,
Ինչու չի շարժիր ապառաժ Զէյթուն։
.
Ցերեկ ու գիշեր կրակը մէջէն,
Թշնամուն սուրը, գնդակը դրսէն,
Ջնջեցին հայը երկրին երեսէն,
Արիւն կը վազէ մեր ջինջ գետերէն։
.
Ալ բաւ է որքան վատերուն լուծը,
Կրեցինք, թողունք մեր լացն ու կոծը,
Օտարին տունը ալ չէ ապահով,
Հայ հողերու վրայ մեռնինք մենք փառքով:
.
آوانویسی انگلیسی
Adanayi voghbe
.
Kotorats angoot , Hayere togh lan
Anabad dardzav shkegh Adanan
Krakn ow sowre yev ankhighj talan
Rubeniats dune akh erin veran
.
Al mi dar luysd paytsar aregak
Luysin shurj kape dun suki manyak
Antsav mer rekren haravi khorshak
Choratsuts , turmetsuts tsar tsaghik hamak
.
Robe mechantsa u hayots kheghjer
Enkan surin tak khdjanin ahegh
Djamer u dprots botsi mech Koran
Byuravor hayer ankhnah meran
.
Parap er avagh harust Adanan
Mokhir er dardzel amboghj kilikian
Miayn abretsav hajene siroon
Inchu chi shardjir aparats zeytun
.
Tsereg u gisher krake mechn
Tshnamu sure , gndake drsen
Jnjetsin haye yerkrin yerese
Aryun ke vaze mer jinj getern
.
Al bawe vorkan vaterun lutes
Kretsink , toghunk mer latsn u gotse
Otarin tune al che apahov
Hay hogheru vra mernink mer parkov
.
ترجمه به فارسی
.
مرثیه آدانا
.
مردمی که بی رحمانه قتل عام شدند بگزار گریه کنند
شهر باشکوه من تبدیل به بیابان شد
آتش و شمشیر و غارت بی رحمانه
تمئن باشکوه مرا سوزاندند و نابود کردند
.
ای خورشید تابان دیگر نورت را نبر
دور نورخود یغهء عزا ببند
نبردگاه ما به سمت طوفان شن جنوب گذر کرد
گلها و گیاهان همگی رها و پژمرده شدند
.
لحظه ای نگذشت که مردم بیگناه
زیر شمشیر ستمگر جبار افتادند
کلیساها و مدارس در بوته های آتش گم شدند
کرور کرور بیرحمانه جان سپردند.و
.
آه شهر ثروتمند من آماده کار بود
تمام تمدن باستانیش خاکستر شد
تنها تپه و بلوری ماند
چرا آن را هم صخره ای تکان نداد
.
شب و روز آتش در درون خاته ها
و توپ و تفنگ دشمن در بیرون خانه ها
ملت مرا از روی زمین محو کردند
خون به سوی رودخانه های زلالمان می دود
.
دیگر بس است زیر یوغ ستمکاران ماندن
بیائید گریه و ناله های خود را تمام کنیم
در خانهء دیگری امن نیست
بیائید در خاک خودمان با افتخار بمیریم