مقام حضرت مریم در مسیحیت و اسلام
ترجمه و تحقیق از گارگین فتائی
حضرت مریم در هر دو دین مسیحیت و اسلام ، دارای ارج و احترام و نیز تقدس است که به بررسی مقام وی در این دو دین و نیز فرقه ها و کلیساهای گوناگون مسیحی می پردازیم .
.الف:مقام مریم در مسیحیت
.1: در کلیسای کاتولیک
حضرت مریم در کلیسای کاتولیک اهمیت فراوان برای مریم و مقام او قائل شده و حتی او را واسطهء بین انسان و خداقرار می دهند. آنها به تقدس و باکرگی مریم تا پایان عمر معتقد بوده و نیز معتقدند که مریم نیز همانند مسیح به آسمان عروج نموده است . در این کلیسا دعاهای فراوانی در مورد مریم و مقام او وجود دارد که همواره در مراسم این کلیسا این دعاها خوانده می شوند .
2: در کلیسای پروتستان
آئین و کلیسای پروتستان اعتقادی به مقدس بودن و باکره بودن مریم ندارد و معتقد است که مریم پس از به دنیا آوردن عیسی فرزندان دیگری نیز به دنیا آورد
در خصوص عدم تقدس مریم معتقد است
بر اساس روایت «انجیل»، «مریم» یک دختر عادی بود که تنها در روزهای اعیاد یهودیان به اورشلیم و «هیکل» (هیکل به معنی معبد است و شاید منظور معبد اصلی اورشلیم باشد) می‌رفت. در زندگی او پیش از سخن گفتن خداوند با وی، هیچ نشانه‌ای که حکایت از برتری و برگزیدگی او باشد، وجود نداشت. در «انجیل» همچنین هیچ اشاره‌ای بر خدمت کردن «مریم» در معبد در کودکی و یا بزرگسالی وجود ندارد. بر اساس اعتقاد مسیحیان، آنچه موجب انتخاب «مریم» به عنوان مادر و به دنیا آورنده «عیسای مسیح» بود، صرفا یک انتخاب بود که از جانب خداوند و با حکمت او انجام گرفت.
در خصوص عدم باکرگی مریم تا پایان عمر نیز این کلیسا می گوید که آیاتی در انجیل صراحتاً اعلام می کند که عیسی دارای برادرانی بوده است و اساساً این کلیسا معتقد به نص صریح کتاب مقدس است .
انجیل مرقس 2:6-3
چون روز سبت رسید، در کنیسه تعلیم دادن اغاز نمود و بسیاری چون شنیدند، حیران شده گفتند: از کجا بدین حکمت است که به او عطا شده است که چنین معجزات از او صادر می گردد؟
مگر این نیست نجار پسر مریم و برادر یعقوب و یوشا و یهودا و شمعون؟ و خواهران او اینجا نزد ما نمی باشند؟ و از او لغزش خوردند.
انجیل یوحنا 3:9
پس برادرانش گفتند: از اینجا روانه شده، به یهودیه برو تا شاگردانت نیز ان اعمالی را که تو می کنی ببینند
انجیل متی 46:12-470
او با ان جماعت هنوز سخن می گفت که ناگاه مادرش و برادرانش در طلب گفتگوی وی بیرون ایستاده بودند.
و شخصی وی را گفت: اینک مادر تو و برادرانت بیرون ایستاده، می خواهند با تو سخن گویند
درست است که کلیسای پروتستان اعتقادی به تقدس مریم ندارد ولی به مقام او احترام می گذارد
3: در کلیسای ارتودکس و کلیسای حواری ارمنی
در کلیسای ارتودکس و کلیسای حواری ارمنی ، مقام مریم تغریباً مقامی بینابین میان دو کلیسای کاتولیک و پروتستان است بدین معنا که تقدس و باکرگی مریم و نیز عروج او به آسمان را می پذیرد ولی مقام او را تا حد کلیسای کاتولیک بالا نمی برد .
به عقیده کلیسای حواری ارمنی لفظ برادر در کتاب مقدس تنها به معنی برادر خونی نیست بلکه به اقوام نزدیک و افرادی که از یک ایل و تبار هستند نیز اطلاق می شود
پیدایش 8:13
پس ابرام به لوط گفت: «زنهار در میان من و تو، و در میان شبانان من و شبانان تو نزاعی نباشد، زیرا که ما برادریم.
همچنین برادر به افراد یک قوم نیز اطلاق شده است
خروج11:2
و واقع شد در آن ایام چون موسی بزرگ شد، نزد برادران خود بیرون آمد، و به کارهای دشوار ایشان نظر انداخته، شخصی مصری را دید که شخصی عبرانی را که از برادران او بود می زد.
همچنین به کسانی برادر اطلاق می شود که حرف خدا را شنیده و فرامین او را اطاعت می کنند
متی 48:12-50
در جواب قایل گفت: کیست مادر من و برادرانم کیایند؟
و دست خود را بسوی شاگردان خود دراز کرده، گفت: اینانند مادر من و برادرانم.
زیرا هر که اراده پدر مرا که در اسمان است بجا اورد، همان برادر و خواهر و مادر من است.
علاوه بر این در میان ملل شرقی فرزندان خویشاوندان نزدیک نیز برادر و خواهر اطلاق می شدند (1)
بنابراین در اینجا منظور از برادران عیسی احتمالاً فرزندان خویشاوند نزدیک وی مثلاً پسر عمو و امثالهم می باشد .
ب: در اسلام
در اسلام نیز مریم موسوم به مریم عذرا و نیز از زنان مقدس می باشد
1: در روایات
مریم، بر اساس روایات اسلامی شیعه و سنّی، یکی از چهارزن برگزیده عالم(خدیجه، فاطمه، مریم، آسیه زن فرعون) است. پیامبر اسلام در این مورد گفته:
در روایات از چهار زن به عنوان بهترین زنان بهشتی یاد شده است. از جمله پیامبر اسلام فرمود
: "خیر نساءالجنّهْْ ، مریم بنت عمران و خدیجه بنت خویلد و فاطمه بنت محمد و آسیه بنت مزاحم امرأهْْ فرعون". (2)
« بهترین زنان بهشت مریم بنت عمران، خدیجه بنت خویلد، فاطمه بنت محمد و آسیه بنت مزاحم هستند »
در روایت دیگر به این تعبیر امده است:
" افضل نساء الجنهْْ أربع: خدیجه بنت خویلد و فاطمه بنت محمّد و مریم بنت عمران و آسیه بنت مزاحم امرأهْْ فرعون"(3)
بهترین یا برترین زنان بهشتی: مریم دختر عمران، خدیجه دختر خویلد، فاطمه دختر محمد(ص) و آسیه دختر مزاحم (زن فرعون) می باشند.
وی تا پایان عمرش ازدواج نکرد و باکره ماند.(4)
مریم در سن ۶۳ سالگی وفات کرد.(5)
2: در قرآن
. به روایت قرآن، همسر عمران، در هنگام بارداری، آن چه در رحم داشت، برای خدمت در بیت المقدّس نذر کرد. با این که فرزند عمران، دختر بود، او را در خدمتگزاری معبد آزاد گذاشتند. حنّه او را مریم به معنی عبادت کننده نام نهاد. شوهرخاله اش زکریا توانست کاهنان را متقاعد کند تا مریم برای خدمتگزاری معبد سلیمان در اورشلیم ساکن شود.
قرآن اشاره‌ای به ازدواج مریم با یوسف نکرده، و هجرت ایشان به مصر را هم ذکر نمی‌کند.
در سوره آل عمران آیهٔ ۴۲ چنین آمده‌است:
ذَٰلِکَ مِنْ أَنْبَاءِ الْغَیْبِ نُوحِیهِ إِلَیْکَ ۚ وَمَا کُنْتَ لَدَیْهِمْ إِذْ یُلْقُونَ أَقْلَامَهُمْ أَیُّهُمْ یَکْفُلُ مَرْیَمَ وَمَا کُنْتَ لَدَیْهِمْ إِذْ یَخْتَصِمُونَ
«و فرشتگان مریم را گفتند ای مریم! خدا تو را برگزیده و پاک ساخته، و بر تمامی زنان دو جهان برتری داده‌است، ای مریم فروتنی کن برای پروردگار خود، و سجده به جای آور، و با نمازگزاران به نماز بایست»
نزول وحی بر مریم
در سورهٔ مریم آیه ۱۷ چنین آمده‌است:
فَاتَّخَذَتْ مِنْ دُونِهِمْ حِجَابًا فَأَرْسَلْنَا إِلَیْهَا رُوحَنَا فَتَمَثَّلَ لَهَا بَشَرًا سَوِیًّا
«ما روح خود را به سوی مریم فرستادیم، و مریم او را چون انسانی بی عیب و نقص تصوّر می‌کرد
در قرآن هنگامی که مادر مریم، مریم را به دنیا آورد و دانست که او دختر است، چنین گفت:
فَلَمَّا وَضَعَتْهَا قَالَتْ رَبِّ إِنِّی وَضَعْتُهَا أُنثَى وَاللّهُ أَعْلَمُ بِمَا وَضَعَتْ وَلَیْسَ الذَّکَرُ کَالأُنثَى وَإِنِّی سَمَّیْتُهَا مَرْیَمَ وِإِنِّی أُعِیذُهَا بِکَ وَذُرِّیَّتَهَا مِنَ الشَّیْطَانِ الرَّجِیمِ
سورهء آل عمران آیه 36
«چون فرزند خویش بزاد، گفت: ای پروردگار من، این که زاییده‌ام دختر است- و خدا به آنچه زاییده بود داناتر است- و پسر چون دختر نیست. او را مریم نام نهادم. او و فرزندانش را از شیطان رجیم در پناه تو می‌آورم.»
و اینچنین است که مریم و فرزندش عیسی مسیح از شیطان در پناه خدا قرار دارند.
مریم پس از تولد عیسی زندگی عادی داشت و حواریون عیسی در خدمت مریم بودند. (6)
.
زیرنویس
1: شوقاردزداک ( نورافشان ) – نوشته اسقف اعظم آرداک مانوکیان – انتشارات شورای خلیفه گری ارامنه تهران – 2009 - جلد دوم - صفحات 56و57 ( به زبان ارمنی )
2: بحارالانوار، ج 13، ص 162
3: همان
http://noorportal.net/394/399/402/4634.aspx
4: بحارالانوار, ج ۱۴, ص ۲۰۳, ح ۷, ۱۶
5: ناسخ التواریخ, جلد حضرت عیسی, ص ۱۱۳
6: fa.wikipedia.org/wiki/مریم
