سفر خروج ، منبع مهم تحقیق برای حقوقدانان
سفر خروج ، منبع مهم تحقیق برای حقوق دانان
گارگین فتائی
.
سفر خروج از عهد عتیق و یا در اصل یکی از اسفار پنج گانه تورات ، کتابی است که در آن پایه های قوانین شرعی و یا همان شریعت پی ریزی می گردد.
این قوانین بخصوص برای حقوق دانان از باب بررسی تاریخی آنها نسبت به قوانین مشابه در همان زمان و همچنین با نمودهای زندگی امروزی جالب هستند.
کلاً دو کتاب تورات و قرآن علاوه بر نکات مثبت فراوانی که دارند از این باب برای حقوق دانان جالب و مهم هستند که دارای مسائل دقیق حقوقی و شرعی هستند که پایه های حقوق دینی بر اساس آنها در دو جامعه یهودی و اسلامی و البته بسیاری از آنها در جامعه مومن مسیحی شکل گزفته اند چرا که تورات یکی از بخش های عهد عتیق کتاب مقدس است که مورد پذیرش مسیحیان هم می باشد.
با هم تعدادی از این مقررات که از ابواب بیست و یک تا بیست و سوم از سفر خروج را در بر گرفته است می خوانیم
.
« هر که انسانی را بزند و او بمیرد، هر آینه کشته شود.
اما اگر قصد او نداشت، بلکه خدا وی را بدستش رسانید، آنگاه مکانی برای تو معین کنم تا بدانجا فرار کند.
لیکن اگر شخصی عمداً بر همسایة خود آید، تا او را به مکر بکُشد، آنگاه او را از مذبح من کشیده، به قتل برسان.
« و هر که پدر یا مادر خود را زند، هرآینه کشته شود.
« و هر که آدمی را بدزدد و او را بفروشد یا در دستش یافت شود، هرآینه کشته شود.
« و هر که پدر یا مادر خود را لعنت کند، هرآینه کشته شود.
« و اگر دو مرد نزاع کنند، و یکی دیگری را به سنگ یا به مشت زند، و او نمیرد لیکن بستری شود، اگر برخیزد و با عصا بیرون رود، آنگاه زنندة او بی‌گناه شمرده شود، اما عوض بیکاری‌اش را ادا نماید، و خرج معالجة او را بدهد.
« و اگر مردم جنگ کنند، و زنی حامله را بزنند، و اولاد او سقط گردد، و ضرری دیگر نشود، البته غرامتی بدهد موافق آنچه شوهر زن بدو گذارد، و به حضور داوران ادا نماید.
و اگر اذیتی دیگر حاصل شود، آنگاه جان به عوض جان بده، و چشم به عوض چشم، و دندان به عوض دندان، و دست به عوض دست، و پا به عوض پا، و داغ به عوض داغ، و زخم به عوض زخم، و لطمه به عوض لطمه.
« و اگر کسی چاهی گشاید یا کسی چاهی حفر کند و آن را نپوشاند، و گاوی یا الاغی در آن افتد، صاحب چاه عوض او را بدهد، و قیمتش‌را به صاحبش ادا نماید، و میته از آن او باشد. « و اگر گاو شخصی، گاو همسایة او را بزند، و آن بمیرد پس گاو زنده را بفروشند، و قیمت آن را تقسیم کنند، و میته را نیز تقسیم نمایند. اما اگر معلوم بوده باشد که آن گاو قبل از آن شاخ‌زن می‌بود، و صاحبش آن را نگاه نداشت، البته گاو به عوض گاو بدهد و میته از آن او باشد.
« اگر کسی گاوی یا گوسفندی بدزدد،و آن را بکشد یا بفروشد، به عوض گاو پنج گاو، و به عوض گوسفند چهار گوسفند بدهد.
«اگر دزدی در رخنه کردن گرفته شود، و او را بزنند بطوری که بمیرد، بازخواستِ خون برای او نباشد. اما اگر آفتاب بر او طلوع کرد، بازخواست خون برای او هست. البته مکافات باید داد، و اگر چیزی ندارد، به عوض دزدی که کرد، فروخته شود. اگر چیزی دزدیده شده، از گاو یا الاغ یا گوسفند زنده در دست او یافت شود، دو مقابل آن را رد کند.
« اگر کسی مرتعی یا تاکستانی را بچراند، یعنی مواشی خود را براند تا مرتع دیگری را بچراند، از نیکوترین مرتع و از بهترین تاکستان خود عوض بدهد.
« اگر آتشی بیرون رود، و خارها را فراگیرد و بافه‌های غله یا خوشه‌های نادرویده یا مزرعه‌ای سوخته گردد، هر که آتش را افروخته است، البته عوض بدهد.
« اگر کسی پول یا اسباب نزد همسایة خود امانت گذارد، و از خانة آن شخص دزدیده شود،هر گاه دزد پیدا شود، دو چندان رد نماید. و اگر دزد گرفته نشود، آنگاه صاحب خانه را به حضور حکام بیاورند، تا حکم شود که آیا دست خود را بر اموال همسایة خویش دراز کرده‌است یا نه. در هر خیانتی از گاو و الاغ و گوسفند و رخت و هر چیزِ گم شده، که کسی بر آن ادعا کند، امر هر دو به حضور خدا برده شود، و بر گناه هر کدام که خدا حکم کند، دو چندان به همسایة خود رد نماید. «
اگر کسی الاغی یا گاوی یا گوسفندی یا جانوری دیگر به همسایة خود امانت دهد، و آن بمیرد یا پایش شکسته شود یا دزدیده شود، و شاهدی نباشد، قسم خداوند در میان هر دو نهاده شود، که دست خود را به مال همسایة خویش دراز نکرده است. پس مالکش قبول بکند و او عوض ندهد. لیکن اگر از او دزدیده شد، به صاحبش عوض باید داد. و اگر دریده شد، آن را برای شهادت بیاورد، و برای دریده شده، عوض ندهد. و اگر کسی حیوانی از همسایة خود عاریت گرفت، و پای آن شکست یا مرد، و صاحبش همراهش نبود، البته عوض باید داد. اما اگر صاحبش همراهش بود، عوض نباید داد، و اگر کرایه شد، برای کرایه آمده بود.
« اگر کسی دختری را که نامزد نبود فریب داده، با او هم بستر شد، البته می‌باید او را زن منکوحة خویش سازد. و هرگاه پدرش راضی‌باشد که او را بدو دهد، موافق مهر دوشیزگان نقدی بدو باید داد.
« زن جادوگر را زنده مگذار.
« هر که با حیوانی مقاربت کند، هرآینه کشته شود.
« هر که برای خدایی غیر از یهوه و بس قربانی گذراند، البته هلاک گردد.
« غریب را اذیت مرسانید و بر او ظلم مکنید، زیرا که در زمین مصر غریب بودید.
« بر بیوه زن یا یتیم ظلم مکنید. و هر گاه بر او ظلم کردی، و او نزد من فریاد برآورد، البته فریاد او را مستجاب خواهم فرمود و خشم من مشتعل شود، و شما را به شمشیر خواهم کشت، و زنان شما بیوه شوند و پسران شما یتیم.
« اگر نقدی به فقیری از قوم من که همسایة تو باشد قرض دادی، مثل رباخوار با او رفتار مکن و هیچ سود بر او مگذار.
« اگر رخت همسایة خود را به گرو گرفتی، آن را قبل از غروب آفتاب بدو رد کن، زیرا که آن فقط پوشش او و لباس برای بدن اوست؛ پس در چه چیز بخوابد؟ و اگر نزد من فریاد برآوَرَد، هرآینه اجابت خواهم فرمود، زیرا که من کریم هستم.
« به خدا ناسزا مگو و رئیس قوم خود را لعنت مکن
. « درآوردن نوبر غله و عصیر رز خود تأخیر منما. و نخست‌زادة پسران خود را به من بده.
با گاوان و گوسفندان خود چنین بکن. هفت روز نزدمادر خود بماند و در روز هشتمین آن را به من بده.
« و برای من مردان مقدس باشید، و گوشتی را که در صحرا دریده شود مخورید؛ آن را نزد سگان بیندازید.
« خبر باطل را انتشار مده، و با شریران همداستان مشو، که شهادت دروغ دهی.
« پیروی بسیاری برای عمل بد مکن؛ و در مرافعه، محضِ متابعتِ کثیری، سخنی برای انحراف حق مگو. و در مرافعة فقیر نیز طرفداری او منما.
« اگر گاو یا الاغ دشمن خود را یافتی که گم شده باشد، البته آن را نزد او باز بیاور. اگر الاغ دشمن خود را زیر بارش خوابیده یافتی، و از گشادن او روگردان هستی، البته آن را همراه او باید بگشایی.
« حق فقیر خود را در دعوی او منحرف مساز.
از امر دروغ اجتناب نما و بی‌گناه و صالح را به قتل مرسان زیرا که ظالم را عادل نخواهم شمرد.
« و رشوت مخور زیرا که رشوت بینایان را کور می‌کند و سخن صدّیقان را کج می‌سازد.
« و بر شخص غریب ظلم منما زیرا که از دل غریبان خبر دارید، چونکه در زمین مصر غریب بودید.
